استان بوشهر از استانهای جنوبی ایران و هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر میباشد.
این استان بهعلت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی، وجود ذخایر نفت و گاز (پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هستهای از اهمیت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونهای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است.
مبارزه مردم تنگستان علیه نیروهای خارجی در یکصد سال اخیر از شاخصهای مهم تاریخی این استان است.
موقعیت جغرافیایی
استان بوشهر از شمال به قسمتی از استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب و غرب به خلیج فارس و از جنوب شرق به قسمتی از استان هرمزگان محدود است. این استان با مساحتی حدود ۲۷٬۶۵۳ کیلومتر مربع، جمعیتی برابر ۹۸۷٫۳۵۲ نفر دارد. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از ۷۰۷ کیلومتر مرز دریایی دارد. استان بوشهر بین ۲۷ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۱ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۵۹ دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ قرار دارد.
طبیعت
ارتفاعات استان بوشهر که ادامه زاگرس فارس میباشد گچترش (رشته کوه) نام دارد. در نواحی جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک میشوند و به ارتفاعات نوکند مشهورند. قلل درانگ – کلات بوریال مند و کجور در رشته کوه کار یا کارتنگ سواحل تنگستان قرار دارند. مهمترین کوههای استان شامل: کوه خورموج (با ارتفاع ۱۸۶۰ مرتفعترین قله استان بوشهر) در شهرستان دشتی، کوههای گیسکان (۱۶۰۰متر) و بزپر یا پشت پر (۱۴۲۰متر) در شرق برازجان، کوه سیاه (۱۵۰۰متر) در دشت پلنگ، کوه درنگ (۱۲۲۳متر) در شهرستان دیر، گچور (۱۶۰۳متر) و بوریال (۷۳۰متر) در تنگستان و ارتفاعات بوشکان و پازنان است.
جلگه ساحلی استان در امتداد رود دالکی و دهانه رود حله دارای ۷۰ کیلومتر و در امتداد رود مند دارای ۱۲۰ کیلومتر عرض میباشد؛ و اغلب خاک منطقه شور و قلیایی است.
حوزه آبریز استان: رود مند که علاوه بر رودخانههای استان فارس، رودخانههای شور خورموج – دشت پلنگ – سنا – باغان در استان همه به آن سرازیر میشوند. رود حله که از به هم پیوستن رودخانه دالکی و شاپور تشکیل میشود، هر دو به خلیج فارس میریزند. رودخانههای اهرم – دره آبداری و گپ و شور گناوه از رودخانههای فصلی استانند. نه چشمه آبگرم در پهنای استان قرار دارد.
چهار ناحیه طبیعی استان تحت حفاظت محیط زیست قرار دارند که شامل: منطقه حفاظتشده مند، منطقه حفاظتشده نایبند، منطقه حفاظتشده حله و پناهگاه حیات وحش کوهسیاه میباشد.
آب و هوای استان گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است. حداکثر دمای مطلق آن ۵۲٫۵ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۱- درجه و دمای متوسط سالانه استان ۲۵٫۷ درجه میباشد. میانگین بارش ۲۲۰ میلیمتر است. هوای آن ۷ ماه گرم – ۲ ماه معتدل تا سرد و ۳ماه معتدل تا گرم میباشد. چهارده باد محلی در این استان شناخته شدهاست. در زمستان ۱۳۹۵، با کاهش شدید دمای هوا در سطح استان بوشهر که گفته میشود به دلیل حرکت رودخانهٔ اتمسفری عظیمی از رطوبت و بخار اب از سمت خلیج گینه در شرق اقیانوس اطلس به سمت ایران بوده است، برف شهرستانهای جم، دشتی، تنگستان و دشتستان در استان را فرا گرفت.
جمعیت
جمعیّت و پراکندگی: استان بوشهر بر اساس سرشماری سال۱۳۹۰ بالغ بر ۱٫۰۳۲٫۹۴۹ نفر جمعیّت دارد که از این مقدار، ۶۸٫۲ درصد در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی سکونت داشته و کمتر از یک درصد آنان غیر ساکن هستند. ساختار جنسی و سنّی: در این استان نسبت جمعیتی ۱۱۹ و تراکم جمعیت استان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۵ نفر در هر کیلومتر مربع میباشد. نرخ رشدجمعیت از سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ برابر با ۳/۱۱درصد است بوشهر بالاترین میزان رشد جمعیت در ایران را داراست این نرخ بین سالهای ۷۰–۱۳۶۵ برابر با ۵۵/۲ بودهاست. بعد تفکیک خانوار ۴٫۱ بودهاست. .
ساختار جنسی و سنّی: وضع زناشویی: در مهر ماه ۱۳۶۵ ش در بین جمعیّت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱/۵۶ درصد از مردان و ۴/۶۵ درصد از زنان، حداقل یک بار ازدواج کرده بودند. این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳/۵۶ درصد و برای زنان ۶/۶۳ درصد بودهاست. نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری، برای مردان ۹/۴۱ درصد و برای زنان ۱/۳۳ درصد و در نقاط روستایی، برای مردان ۳/۴۲ درصد و برای زنان ۱/۳۵ درصد بودهاست.
اقتصاد
استان بوشهر به دلیل وجود منابع عظیم نفت و بخصوص گاز پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است.
اقتصاد استان به بخشهای کشاورزی، تجارت، دامداری، شیلات و تا حدودی زیادی به صنعت متکی است. تجارت با کشورهای عربی همسایه باعث رونق اقتصادی شدهاست.
کشاورزی
از نظر کشاورزی درختی این استان در تولید خرما یکی از استانهای مهم کشور میباشد و مهمترین مرکز کشت گوجه فرنگی خارج از فصل است. همچنین از باغهای محدود و کوچک مرکبات نیز به طور پراکنده برخوردار است. شهرستان دشتستان و تنگستان از لحاظ تولید سالانه خرما و مرکبات مقام اول و دوم را در استان کسب کردهاند. میزان تولید خرما در حدود هشتاد هزار تن و میزان تولید مرکبات حدود ده هزار تن است.
مهمترین محصولات زراعی آنرا گندم و جو آبی و دیم، تنباکو، پیاز، کنجد، سبزی، صیفی و نباتات علوفهای تشکیل میدهد.
صید ماهی و میگو یکی از مهمترین فعالیتهای اقتصادی مردم این استان را تشکیل میدهد.
پرورش بز و گوسفند و گاو و شتر و طیور در استان رونق نسبی دارد.
استان بوشهر به دلیل اقلیمی یکی از مراکز مهم پرورش شتر در ایران میباشد و حدود ۳۰۰۰نفر شتر در آن ثبت شده است که در اغلب نواحی آن وجود داشته و به صورت سنتی نگهداری میشود. همه شترهای استان بوشهر از نوع یک کوهانه هستند و چهار نژاد دشتی (ذبه)، ترکی، عربی و نژادهای آمیخته در استان وجود دارد. نژاد دشتی از مهمترین نژادهای شتر استان و از بهترین نژادهای پشمی کشور است که از پشم آن عباهایی بافته میشود که در داخل کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس از مقبولیت بالایی برخوردار است. صنعت عبابافی در استان بوشهر یکی از صنایع وابسته به شتر بوده است و هم اکنون تعداد محدودی کارگاه در روستای کردوان شهرستان دشتی به امر تولید پارچه عبا مشغولند.
صنایع
بوشهر، پیش از بسیاری از شهرهای مهم ایران دارای صنایع جدیدی از قبیل یخ سازی و برق بودهاست. مردم بوشهر از اولین ایرانیانی بودند که با مجله و روزنامه آشنا شدند. یکی از نخستین شهرهایی که کارخانه چاپ سنگی را وارد کرد، بوشهر بود؛ از همین رو در بوشهر روزنامههای زیادی همچون «مظفری»، «خلیج ایران» و «ندای جنوب» به چاپ و نشر میرسید.
هم اکنون استان بوشهر با توجّه به موقعیت استراتژیک خود و داشتن منابع و صنایع مختلفی نظیر نفت و گاز، بهویژه میدانهای گازی پارس جنوبی در عسلویه و کنگان و پارس شمالی در دیر، بردخون و شهرستان دشتی به عنوان بزرگترین منبع مستقل گازی در جهان و وجود پالایشگاه عظیم گاز در جم و نیز دارا بودن یکی از مهمترین ترمینالهای صادرات نفت خام جهان در جزیره خارگ و همچنین اجرای طرحهای کلان صنعتی از قبیل نیروگاه اتمی بوشهر، کشتی سازی و مانند اینها، انتظار میرود در آیندهای نزدیک، سیمای خود را به عنوان یکی از مناطق مهم صنعتی و اقتصادی جهان تغییر دهد.
منبع: ویکی پدیا