سواد آبی استان بوشهر طرح ملی دانش آموزی داناب (نجات آب)
مطالب مرتبط
گردش آب در طبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخه آب گفته می شود، عبارت است از حرکت و جابجایی آب در قسمت های مختلف تحت تاثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه، نیروی ثقل، تغییرات فشار و انرژی خورشیدی می باشد. این چرخش در سه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر (هواسپهر) یا چون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفر یا سنگ سپهر صورت می گیرد. آب در داخل و بین این سه لایه در لایه ای به ضخامت 16 کیلومتر صورت می گیرد که 15 کیلومتر آن در اتمسفر و تنها 1 کیلومتر آن در داخل لیتوسفر قرار دارد.
سیکل هیدرولوژی در واقع یک سیکل بدون ابتدا و انتها می باشد، بدین ترتیب که آب از سطح دریاها و خشکی ها تبخیر شده وارد اتمسفر می گردد و سپس دوباره بخار آب وارد شده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت تبخیر شده وارد اتمسفر می گردد و سپس دوباره بخار آب وارد شده به جو طی فرآیندهای گوناگون به صورت نزولات جوی یا بر سطح زمین و یا بر سطح دریاها و اقیانوس ها فرو می ریزد. پس نزولات جوی ممکن است با سه حالت روبرو شود:
1- قبل از رسیدن به سطح زمین توسط شاخ و برگ گیاهان گرفته می شوند. (برگاب، باران گیرش)
2- در سطح زمین جاری می شوند. (روانآب)
3- در خاک نفوذ می کنند.
مقداری از آب که در داخل خاک نفوذ می کند یا بر اثر تبخیر به هوا بر می گردد یا وارد منابع آب زیرزمینی می شود که سرانجام از طریق چشمه ها و یا تراوش به داخل رودخانه ها مجدداا در سطح زمین ظاهر می گردد. در تمام این موارد آب با تبخیر و بازگشت مجدد به اتمسفر سیکل هیدرولوژی یا گردش آب در طبعیت را تکمیل می کند. در شکل 1 نموداری از چرخه هیدرولوژی می باشد نقل و انتقالات آب در طبیعت را نشان می دهد. همانطور که شکل 1 نشان می دهد عناصر مهم گردش آب در طبیعت را بارندگی (p) – رواناب (R ) – تبخیر (E ) تعرق (T) – نفوذ (I) و جریان های زیرزمینی (G) تشکیل می دهند.
بارندگی:
بارندگی مقدار آبی است که از سطح خشکی ها و دریاها تبخیر می شوند و در داخل جو بطور موقت بصورت بخار ذرات ذخیره می گردد. این بخار آب موجود در جو طی فرآیندهای فیزیکی مختلف متراکم می شود و به شکل ابر در می آید که پس از اشباع شدن، قطرات آب با ذرات یخ تشکیل شده بصورت برف، باران، تگرگ و غیره که جمعا نزولات جوی یا بارندگی گفته می شوند دوباره به زمین برمی گردند. بارندگی پدیده ای است که انسان کمتر در آن می تواند دخل و تصرف کند.
تبخیر:
تبخیر پدیده ای است که از هرگونه سطح مربوط مانند سطوح آزاد آب یا سطح مرطوب خاک و گیاه صورت می گیرد. طی این فرآیند آب مایع به بخار تبدیل می شود و مجددا آب به جو زمین بر می گردد. از عوامل موثر بر این فرآیند می توان به دمای هوا، سرعت باد، تابش خورشید اشاره کرد که هر چه میزان آن بیشتر باشد سرعت تبخیر نیز بیشتر است.
منبع: شرکت سیمای آب خاوران
